مته خزینه اشکال و کاربردهای متنوعی دارند. به عنوان مثال، از مته های خزینه میتوان برای برطرف کردن سطوح تیز و ناهموار موجود در سوراخ های حفر شده، یا برای خزینه زنی پیچ ها استفاده نمود. چگونگی ساخت مته خزینه و موارد کاربردهای آن ها در این مقاله توضیح داده شده است.
فرایند خزینه زنی پس از حفر سوراخ ها انجام میشود. این بدان معناست که خزینه زن ماده کامل را برش نمیدهد. انواع مختلفی از مته‌های خزینه وجود دارند که هرکدام عمل متفاوتی را انجام میدهند. آن‌ها به انواع زیر تقسیم میشوند:
- خزینه‌زن
- تیغه برش متقاطع
- مته خزینه سرتخت
- مته کاری پوسته
خزینه زن
سر خزینه زن حالتی مخروطی شکل دارد. این بخش مخروطی شکل باعث از بین رفتن سطوح تیز و ناهموار، یا خزینه زنی در داخل سوراخ حفر شده موجود میشود.
خصوصیات خزینه زن
زاویه خزینه زن برای مته خزینه زن اهمیت زیادی دارد. براساس کاربرد مورد نیاز خزینه‌زن، زوایای متفاوتی برای آن موجود است. این زوایا شامل زوایای زیر هستند:
- °۶۰ برای برطرف کردن سطوح تیز و ناهمواری
- °۷۵ برای سر پرچ ها
- · °۸۲ برای پیچ های خزینه شده براساس استانداردهای آمریکا
- · °۹۰ برای پیچ های خزینه شده
- · °۱۲۰ برای خزینه‌زنی پرچ های ورق آهنی
به دلیل برش و حرکت روان در طول خزینه زنی، تعداد لبه های مته معمولا فرد است.
تراشه توسط شیارها خارج میشود. دندانه در چهار نسخه متفاوت: دندانه استوانه ای، مخروطی مورس، دسته مته و مته سه وجهی موجود است. به عنوان مثال مته دستی یا مته سه وجهی، از لغزش سر دریل جلوگیری می نماید و آن ها را برای استفاده در دریل های دستی ایده آل می نماید.
سوهان کاری به چه معنا است؟
معمولاً، قطعات کوچکی از مواد، در انتهای لبه حفره دریل کاری شده، شکل می گیرند که توسط مته مارپیچی برای داشتن سوراخی ته باز، فشرده می شوند. این قطعات، پلیسه نام دارند. برای حذف این پلیسه ها از مته خزینه دار استفاده میشود که لبه سوراخ را سوهان کاری می‌کند؛ یعنی پلیسه را جدا می‌کند. این مته های خزینه دار دارای زاویه خزینه ۶۰° هستند. با این حال، قاعدتاً سوهان کاری می‌تواند توسط هر زاویه خزینه ای انجام شود.
مخصوصاً وقتی که در حین دریل کاری فلز، پلیسه شکل می‌گیرد، می‌تواند لبه‌ای بسیار تیز داشته باشد و خطر جراحت را به همراه داشته باشد. بنابرابن، باید بعد از دریل کاری؛ نه تنها به‌دلیل ایمنی بلکه برای بهبود ظاهر حفره سوراخ، پلیسه را بردارید.
خزینه‌زنی پیچ
به منظور خزینه زنی گل پیچ با سطح قطعه کاری، از خزینه زن استفاده میشود. نتایج نهایی به شرح زیر است:
پیچ خزینه زده شده در سوراخی ته باز
برش‌دهنده حفره (سوراخ) عرضی (تیغه برش متقاطع)
ویژگی ویژه این حفره زن، ایجاد حفره دریلی در عرض خزینه زن است.
تیغه‌های برش متقاطع دارای حفره‌ای مایل در حدود ۴۵ در محور خزینه‌زن هستند. بنابراین، این حفره از طریق سر، دو لبه بران را تشکیل می‌دهد. تراشه با استفاده از این حفره خارج میشود که این امر از گیر کردن آن‌ها بین دریل و قطعه کار، جلوگیری می‌نماید. تیغه‌های برش متقاطع نیز بسیار به‌ندرت در جسم گیر می‌کنند.
با استفاده از تیغه های برش متقاطع ، نتایج واضحی حاصل می شوند که کنترلشان آسان است. حفره زن عاری از پلیسه و ارتعاش است. زاویه حفره زنی برای تیغه های برش متقاطع ۹۰° است. با استفاده از تیغه های برش متقاطع نیز میتوانید برای پیچ خزینه زده شده نیز خزینه مخروطی ایجاد نمایید.
مته خزینه زن سر تخت
مته خزینه زن تخت دارای شکلی استوانه ای برای خزینه زنی هستند. خزینه زن ها برای هم سطح سازی پیچ های سر استوانه ای و پیچ و مهره های دارای سر شش گوش استفاده میشوند.
در بخش نوک آن، هادی‌ای ثابت قرار دارد که در حفره‌های از پیش دریل‌شده قرار می‌گیرد. این امر، هدایت ماشین دریل و انجام کار به‌صورت دقیق را تضمین می‌نماید.
لبه های بران، جسم را برش میدهند و برای سر پیچ، فضا باز می‌کنند. پیچ های سر استوانه ای و پیچ های دارای سر شش گوش، با سطح قطعه کاری، تراز می شوند.
پیچ سر استوانه ای در حفره ای ته باز
حفره‌زن های تخت، در دو نسخه موجود هستند: برای حفره‌های ته باز و سوراخ مغزه گیری رزوه. تفاوت این دو در قطعات کار مربوط به پیچ است.
با سوراخی ته باز، تنها در جسم دوم، رزوه وجود دارد. در حالی‌که سوراخ مغزه‌گیری رزوه هردو جسم دارای رزوه هستند.
قطر هادی ثابت برای سوراخ ته باز نسبت به قطر آن برای حفره مغزی گیر رزوه، بیشتر است. بنابراین، برای سوراخی ته باز برای رزوه M12 (درشت)، قطر ۱۳ میلی متر است. برای حفره مغزی‌گیر رزوه، قطر هادی ثابت برای رزوه M12 ۱۰.۲ میلی‌متر است.
قطر هادی ثابت برای حفره‌ای ته‌باز بیشتر از قطر آن برای حفره مغزی‌گیر رزوه است.
مته کاری پوسته
مته کاری پوسته، خزینه‌زنی است که روی مته حلزونی سوار میشود. دریل‌زنی با مته حلزونی و خزینه‌زنی متعاقب می‌تواند تنها در یک مرحله کاری انجام شود.
از آنجاییکه مته‌های خزینه‌دار استوانه‌ای تنها مناسب دریل‌زنی در چوب، اجسام مبتنی بر چوب یا پلاستیک هستند، در محدوده محصولات خود، آن‌ها را لحاظ نمی‌کنیم.
کاربرد
از آنجاییکه مته‌های خزینه‌زنی از فولادهای ابزار (فولادهای خشکه) HSS، HSSCo 5 و کربور تنگستن ساخته شده‌اند، میتوانید از آن‌ها برای برش محدوده گسترده‌ای از اجسام استفاده نمایید. مته‌های خزینه‌زنی با روکش‌های TiN، TiAIN و Runa TEC ما موجود هستند. ما در مجموعه ایران بور بسیاری از انواع مته گردبر را موجود داریم که میتوانید با تماس با مشاوران مجموعه ایران بور جهت دریافت مشاوره و برای خرید اقدام کنید. همچنین اگر درباره سه نظام که یکی از مهمترین قطعات دریل است اطلاعات کافی ندارید ما در مجله ای، این محصول را برای شما تشریح کرده ایم که در صورت نیاز می توانید به این صفحه مراجعه کنید.
در جدول کاربرد (پی‌دی‌اف موجود پشت عکس)، بررسی اجمالی تمامی خزینه زن ها و زمینه های کاربردی آن ها را مشاهده می نمایید.
